Robot çağrılar nedir?
Robot çağrılar, önceden kaydedilmiş bir mesajı, otomatik arama yazılımı aracılığıyla her gün milyonlarca insana ulaştıran aramalara verilen addır. Telefonunuza gelen bir aramayı cevapladığınızda, karşınızda gerçek bir kişi yerine önceden kaydedilmiş bir mesaj bulursanız bir robot çağrı dinliyorsunuz demektir.
Bazı robot çağrılar randevu hatırlatmaları ya da iptal edilen uçuşlar gibi faydalı bilgiler sunabilir. Ancak çoğunlukla size bir şey satmaya çalışırlar ve birçoğu da dolandırıcılık amaçlıdır.
Tüm dünyada her ay milyarlarca robot çağrı yapılıyor ve bunlar genellikle sıkıntı verici olarak algılanıyor. Teknoloji sayesinde tele pazarlamacılar ve dolandırıcılar internet üzerinden robot çağrılar gerçekleştirebiliyor çünkü bu yöntem çok daha kullanışlı.
Robot çağrılar yasal mı?
Yasalar yargı bölgelerine göre değişir, bu yüzden ülkenizdeki yasal statüye bakmanız gerekir.
ABD'de, bazı robot çağrılar meşru olarak görülmektedir. Bunlar:
Bilgi mesajları
Uçuşunuzun iptal edildiğini bildiren veya doktor randevunuzu hatırlatan robot çağrılar bunlara örnek olarak verilebilir.
Alacak tahsil aramaları
Alacaklarını tahsil etmeye çalışan bir işletmenin size ulaşmak için kaydedilmiş mesajları kullanmasına yasalarca izin verilir. Ancak, borcunuzu azaltmak için size hizmet satmaya çalışan hizmetler bu kapsama dahil değildir (ve bunlar muhtemelen dolandırıcılık amaçlıdır).
Sağlık hizmetleri sağlayıcılarını yaptığı aramalar
Örneğin eczanelerden gelen ve reçeteli ilacınızla ilgili hatırlatma yapılan aramalar.
Yardım kuruluşlarının mesajları
Yardım kuruluşları bu armaları kendileri de yapabilir. Ancak bir yardım kuruluşu kendi adına robot çağrılar yapması için üçüncü bir tarafı işe alırsa, sadece hali hazırdaki bağışçılarına ya da yardım kuruluşunun üyelerine robot çağrılar yapabilir. Ayrıca bu aramalarda gelecekteki aramaları durdurmanız için otomatik bir seçenek de olmalıdır.
Size bir şeyler satmaya çalışan robot çağrılar, şirket sizi bu şekilde aramak için yazılı izninizi almadığı sürece yasa dışıdır. Şirket, izninizi almak için robot çağrılar kullanarak sizinle iletişim kuracağına dair açık davranmalıdır ve bir ürün veya hizmet alma koşulu olarak bu tür çağrıları kabul etmenizi öne süremez. İzin vermeniz halinde, bu izni daha sonra geri çekme hakkınız vardır.
İnsanları kandırmak ya da dolandırmak üzere tasarlanan robot çağrılar, tüm yargı alanlarında yasa dışıdır. Ocak 2020’de, TRACED olarak da kısaltılan Telephone Robocall Abuse Criminal Enforcement and Deterrence Act (Telefon Robot Çağrıları İstismar Ceza İnfaz ve Caydırma Yasası), spam aramaları engellemek amacıyla Federal Ticaret Komisyonunun yetkisini genişletmek üzere ABD’de iki partinin üyelerinin de desteği ile yürürlüğe girdi. Yasa, robot çağrı dolandırıcılıklarına verilen cezayı 1.500$’dan spam çağrı başına 10.000$’a kadar artıyor.
Bir robot çağrıyı yanıtladığınızda ne olur?
Bir spam robot çağrı aldığınızda yapılacak en iyi şey telefonu hiç açmamaktır. Çağrıyı yanıtladığınızda, gerçekte içeriğe aldanmamış olsanız bile numaranız dolandırıcılar tarafından “iyi” olarak kabul edilir. Karşı tarafta potansiyel bir dolandırıcılık kurbanı olabileceğini böylece mimleyip, şanslarını daha sonra tekrar denemek isteyeceklerdir. Bu tür çağrıları ne kadar az yanıtlarsanız o kadar az robot çağrı alırsınız.
Ancak gelen bir aramanın robot çağrı olup olmadığını ve gelen robot çağrının spam olup olmadığını anlamak zordur.
Geçtiğimiz yıllarda, sahte aramalar hayli yaygınlaştı. Bu tip aramaları yapan kişiler, arayan kimliği olarak görüntülenen adı veya numarayı kasten değiştiriyor. Bunun amacı genellikle aramayı kabul etmeniz için gerçek bir şirketin veya kişinin adını taklit ederek sizi kandırmaktır. Dolayısıyla yanıtlama düğmesine dokunurken dikkatli olun.
Şu ipuçlarını takip ederek dolandırılma riskinizi en aza indirebilirsiniz:
1. Bir robot çağrı aldığınızı fark ettiğiniz an telefonu kapatın
Sürece ne kadar az katılırsanız o kadar iyidir. Konuşur ya da herhangi başka bir tepki gösterirseniz “gerçek” olarak işaretlenirsiniz ve sonrası için daha fazla robot çağrı almanız söz konusu olur.
2. Mümkünse “evet” kelimesini kullanmaktan kaçının
Çoğu robot çağrı “Merhaba, beni duyabiliyor musunuz?” gibi bir soruyla başlar ve insanlar düşünmeden buna “evet” diye cevap verebilir. Aramayı yapan taraf bu onayınızın kaydını alarak daha sonra dolandırıcılık amaçları için kullanabilir. Bu yüzden evet demekten mümkün olduğunca kaçının.
3. Robotun talimatlarını izlemekten kaçının
Robot çağrılar bazen sizden eyleme geçmenizi talep eder; “gerçek bir temsilci ile konuşmak için 1’e basın” ya da “abonelikten çıkmak için 2’ye basın” gibi. Bu talimatları izlediğinizde, robot çağrıyı gerçekleştirenler nezdinde potansiyel bir kurban olduğunuzu onaylamış ve daha başka robot çağrılara davetiye çıkarmış olursunuz. Herhangi bir eylemde bulunmaktan kaçının.
4. Aramayı raporlayın
ABD’de, robot çağrıları donotcall.gov adresinden Federal Ticaret Komisyonuna raporlayabilirsiniz. Arayan kimliği olarak görünen numarayı raporladığınızda, FTC’nin aramanın arkasındaki dolandırıcıları takip etmesine yardım etmiş olursunuz. FTC, raporladığınız telefon numaralarını alarak her iş gününde halka açıklar. Bu, telefon operatörlerine ve çağrı engelleme çözümleri üzerinde çalışan diğer ortaklara yardımcı olur. Raporlar aynı zamanda kolluk kuvvetlerinin de yasa dışı çağrıların arkasındaki kişileri tespit etmesine yardımcı olur.
5. Dikkatli olun
Robot çağrıların vereceği zarar büyük ölçeklere ulaşabilir. Kredi kartı bilgilerinizi almayı başaramasalar bile zamanınızı çalarlar. Bilinmeyen numaradan gelen bir arama aldığınızda her zaman dikkatli olun. Sizi arayan bir işletme olduğunda telefonu kapatabilir, iletişim numarasını web sitesinde bulabilir ve yapılan aramanın yasal olup olmadığını sorgulamak için geri arayabilirsiniz.
Spam araması gerçekleştiren bir numarayı geri ararsanız ne olur?
Bu önerilen bir hareket değildir. Yüksek ücret yansıtılan özel bir hattı arıyor olabilirsiniz ancak daha da önemlisi, spam yapan kişilere numaranızın gerçek olduğu mesajını verirsiniz ve böylece çok daha fazla spam aramaya davetiye çıkarmış olursunuz. Spam aramalar yapan tarafla gerçekleştireceğiniz her etkileşim, onlara sosyal mühendislik saldırıları için kullanabilecekleri bilgiler vermek anlamına gelebilir.
Spam arama türleri
“Robot çağrı” ve “spam arama” terimleri çoğu zaman birbirleri yerine kullanılsa da bu ikisi farklı şeyleri ifade eder:
- Robot çağrı nedir? Robot çağrılar, otomatik ya da önceden kaydedilmiş sesli mesajların sunulduğu aramalardır. Bu aralamaların yasal ve müşterinin izni ile gerçekleştirilmiş olması mümkündür.
- Spam arama nedir? Spam aramalar, niyeti genellikle alıcıyı kandırmak ya da aldatmak olan istenmeyen aramalardır.
Spam arama ya da robot çağrı türleri arasında şunlar sayılabilir:
1. Sahte aramalar
Yerel bir numaradan ya da bilinen bir şirketten yapılmış gibi görünen ya da bunları taklit eden aramalardır. Çünkü dolandırıcılar, yerel veya bilinen bir numara olduğunu düşündüğünüzde aramayı yanıtlama ihtimalinizin daha yüksek olduğunu bilir.
2. IRS dolandırıcılık çağrıları
Bu aramalar, kendilerini Milli Gelirler İdaresi (IRS) görevlisi olarak tanıtan dolandırıcılar ve suçlular tarafından gerçekleştirilir. Sizden sahte bir vergi faturasını ödemenizi, aksi halde sosyal güvenlik numaranızın silinebileceğini iddia edebilirler. Çağrının meşru görünmesini sağlamak için arayanlar tarafından sahte IRS unvanları ve sicil numaraları kullanılır. Birleşik Krallık’ta ise bu tür aramalar için İngiltere Gelir ve Gümrük İdaresi (HMRC) ismi kullanılır.
3. Yardım kuruluşu dolandırıcılık çağrıları
Sahte yardım kuruluşları tarafından, felaketlerden ya da doğal afetlerden etkilenen bölgeler veya insanlar için bağış toplama kisvesi altında yapılan aramalardır.
4. Seyahat dolandırıcılık çağrıları
Bu tür aramalar, size ücretsiz veya düşük maliyetli bir tatil fırsatı sunan bir mesajla başlayabilir. Aranan kişiden daha sonra bu ücretsiz seyahati kabul etmek için kredi kartı bilgilerini girmesi istenir.
5. Sağlık sigortası çağrıları
Bu aramalarda, size sağlık sigortanız için en iyi anlaşmayı alamadığınız veya sağlık sigortası paketlerinde size özel bir indirim sunulduğu söylenebilir. Gerçek amaç ise kişisel bilgilerinizi ele geçirmektir.
6. Kredi dolandırıcılık çağrıları
Arayan kişiler genellikle kötü kredi puanları olan insanları hedef alır ve onlara küçük bir ön ödeme karşılığında krediler veya kredi kartları sunalar. Ücret ödense bile ortada bir kredi olmayacaktır.
7. Müşteri memnuniyeti dolandırıcılığı
Dolandırıcılar, ilişkiniz olan meşru bir işletmeden (örneğin Apple veya başka yüksek profilli bir markadan) arayan bir kişi gibi davranırlar. Meşru bir işletmenin zaten sahip olacağı ve asla telefonda sormayacağı türden kişisel bilgilerinizi isterler.
8. Ücretsiz deneme dolandırıcılığı
Dolandırıcılar bir ürün veya hizmeti ücretsiz vermeyi vaat eder ve sonrasında sizden kredi kartı numaranızı isterler ve kartınızdan her ay çekim yaparlar.
9. Arama motoru optimizasyonu/Google aramaları
Bu tür dolandırıcılık aramalarında, küçük işletmelere Google’daki sıralamalarını kaybetmek üzere oldukları söylenir. Bir arama motoru optimizasyonu hizmet ücreti ödenmezse şirketlerinin arama sonuçlarından silinmesi tehdidi yöneltilir.
10. Yerel harita doğrulaması dolandırıcılığı
Bu spam aramalarda küçük işletme sahiplerine, bilgilendirme için arandıkları ve çevrimiçi harita listelemelerini doğrulamaları gerektiği söylenir. Arayan kişi, listeleme için şirketin hassas bilgilerine ihtiyaç duyduğunu söyler. Sonrasında bu bilgiler kuruluşun finansal hesaplarına saldırılar düzenlemek için kullanılır.
11. Çince robot çağrılar
Büyük bir Çinli nüfusunun bulunduğu bir bölgede yaşıyorsanız Mandarin dilinde robot çağrılar alabilirsiniz. Mandarin dilini konuşamayanlar için bu çağrılar şaşırtıcıdır. Bu dili konuşanlar ve robot çağrının yönlendirmelerini takip edenler, bir dolandırıcılığın kurbanı olma riskiyle karşı karşıya kalırlar.
Bu tür aramaların konusu muhtelif olsa da robot çağrılarda genellikle Çin Konsolosluğundan arama yapıldığı iddia edilir ve aranan kişi, göçmenlik durumunu korumak için ihtiyaç duyulan bir belge konusunda bilgilendirilir. Burada gerçek amaç kurbanların parasını almaktır.
Robot çağrılar nasıl engellenir?
Robot çağrılar konusunda neler yapabileceğinizi ya da spam aramaları nasıl engelleyebileceğinizi merak ediyorsanız işte size birkaç ipucu:
iPhone’da robot çağrılar nasıl durdurulur?
iPhone’da spam aramaları engellemek isteyenler için iOS cihazları belirli numaraların sizinle iletişim kurmasını engelleme seçeneği sunar. İsterseniz bilinmeyen numaralardan gelen tüm aramaları doğrudan telesekretere de yönlendirmeniz mümkündür.
iPhone’nuzda bir numarayı engellemek için:
- Telefon uygulamasına gidin ve son aramalara dokunun
- Engellemek istediğiniz numarayı bulun
- Numaranın yanındaki daire içindeki “i” üzerine dokunun
- Aşağı kaydırın, sonra Bu Arayanı Engelle’ye dokunun
- Çıkan mesajda Kişiyi Engelle’ye dokunun
Kişilerinizde olmayan numaralardan gelen aramalara çıkmamak için:
- Ayarlar’a gidin ve Telefon’u seçin
- Aşağı kaydırın
- Bilinmeyen Arayanları Sessize Al’a dokunarak yeşil yapın
Android’de robot çağrılar nasıl durdurulur?
Robot çağrıları Android’de engellemek için yapılacak işlemler iPhone’dakine benzer.
Android cihazınızda bir numarayı engellemek için:
- Ana ekrandan Telefon uygulamasını açın
- Arama geçmişi sekmesine gelin ve üzerine dokunun
- Engellemek istediğiniz numarayı seçin ve üzerine dokunun, ardından daire içindeki “i” üzerine dokunun
- Engelle düğmesini bulun ve açılan mesajdan Engelle’yi seçin
Android cihazınızda bilinmeyen numaraları engellemek için:
- Ana ekrandan Telefon uygulamasını açın
- Üç noktaya dokunarak menüyü açın
- Listeden Ayarları’ı seçin
- Numaraları Engelle’ye dokunun
- Bilinmeyen Arayanları Engelle düğmesine dokunarak yeşil yapın
Akıllı telefonunuza robot çağrılar alıyorsanız bunları engellemek ya da en azından arandığınızda uyarılmak için bir üçüncü taraf uygulama da yükleyebilirsiniz. Hem Android hem de Apple platformları için çeşitli seçenekler mevcuttur. Örneğin Kaspersky Internet Security for Android gibi bir ürün, istenmeyen aramaları engelleyebileceğiniz bir Çağrı Filtreleme özelliği sunar.
Sabit telefon hattında robot çağrılar nasıl durdurulur?
Sabit hattınızı korumak için yapabilecekleriniz hattınızın türüne göre farklılık gösterir:
Geleneksel sabit hatlarda
Geleneksel bir sabit hat kullanıyorsanız bir arama engelleme cihazı satın alıp kurabilirsiniz. Arama engelleme cihazları, telefonunuza takacağınız küçük kutulardır. Bazı cihazlar bilinen dolandırıcılık numaralarından oluşan kara liste veritabanlarını kullanır ve engellenmesini istediğiniz numaraları eklemenize de olanak tanır. Bazı cihazlar ise engellemek istediğiniz numaralardan kendi kara listenizi oluşturmanızı ve bu listeyi güncel tutmanızı ister.
VoIP
Sabit hat teknolojisi olarak İnternet Protokolü Üzerinden Ses (VoIP) kullanıyorsanız, hizmet sağlayıcınızla iletişime geçerek robot çağrıları engellemek için herhangi bir hizmet sunup sunmadıklarınızı sorabilir, eğer sunuyorlarsa seçenekleri ve fiyatları öğrenebilirsiniz. Böyle bir hizmet sunmuyor olsalar bile, istenmeyen aramaları işaretlemenizi sağlayabilirler.
Robot çağrılar nasıl raporlanır?
ABD’de, robot çağrıları Federal Ticaret Komisyonuna raporlayabilirsiniz. Telefonunuzu Ulusal Telefon Rehberinde Yer Almayanlar Listesine kaydedebilirsiniz (ancak bunun sadece yasalara uyan şirketler için işe yarayacağını, dolandırıcıların numaranızın bu listede yer alıp almadığını umursamayacağını unutmayın).
Birleşik Krallık’ta, Citizens Advice adlı kuruluştan sıkıntıya neden olan çağrıları bildirmek ve bunları Telefon Tercih Hizmetine (TPS) raporlamak hakkında bilgi edinilebilir. Avustralya’da, Avustralya İletişim ve Medya Kurumuna (ACMA) bir şikâyette bulunabilirsiniz. Diğer bölgelerde de benzer şikâyet kurumları vardır.
İlgili Makaleler:
