Takip yazılımı nedir?
Takip yazılımı, cihazlara yüklenebilen ve üçüncü bir tarafın kullanıcının haberi olmadan söz konusu cihazın konumunu ve etkinliğini gizlice izlemesine olanak tanıyan bir yazılım anlamına gelir. Konumlar, mesajlar ve arama geçmişinden sosyal medya profilleri, fotoğraflar ve tarayıcı geçmişine kadar bir cihazın etkinliğinin neredeyse tüm yönlerini izleyebilirler. Genellikle akıllı telefonlara yüklenen takip yazılımları, "takipçinin" telefon görüşmelerini gizlice kesmesine, kameraya veya mikrofona erişmesine ve ekran görüntüsü almasına bile olanak tanır.
Çoğu kişi cihazlarının coğrafi konumlarının takip edilebildiğini bilir, bu da örneğin cihazın kaybolması durumunda faydalıdır. Ancak, üçüncü tarafların cihaz faaliyetlerini izleyebileceğinin farkında olan kişi sayısı daha azdır. "İnsanlar telefonunuzu takip edebilir mi?" diye merak edenler için cevabımız evet.
Birisinin kişisel bir cihazı izlemesi fikri sinsice bir fikir olsa da takip yazılımı kullanımı ile son derece mümkündür. En son Kaspersky State of Stalkerware 2023 raporu, dünya çapında yaklaşık 31.000 mobil kullanıcının takip yazılımına maruz kaldığını ortaya koyuyor. Kaspersky Security Network'e göre, 2023 yılında Rusya (9.890), Brezilya (4.186) ve Hindistan'daki (2.492) kullanıcılar en çok etkilenen ilk üç ülke oldu, ancak sorun küresel.
Bu tür dijital tacizin hedefi olan yeni kişilerin sayısı 2021'den bu yana aylık ve yıllık bazda oldukça sabit kalmıştır; bu da sorunun yakın zamanda ortadan kalkmayacağını göstermektedir. Ayrıca, Arlington Research tarafından 2024 yılında yapılan bir ankette, katılımcıların %54'ü bir partnerin bilgisi veya rızası olmadan izlenmesini onaylamamıştır. Çoğunluk, ancak 2021'de bu pozisyonda olan katılımcıların %70'i kadar büyük bir oran değil. Güven ve mahremiyete yönelik tutumların değiştiği bu ortamda, takipçi yazılımların yaygın bir endişe kaynağı olmaya devam etmesi şaşırtıcı değil.
Takip yazılımlarının varlığı, telefon kullanıcıları için "Birinin konumumu takip edip etmediğini nasıl bilebilirim?" gibi soruları da beraberinde getirebilir. Bu kılavuz bu ve yazılımla ilgili diğer soruları yanıtlayacak, böylece kullanıcılar virüs bulaşmasını önlemek veya virüsle karşılaştıklarında uygun şekilde müdahale etmek için hazırlıklı olabileceklerdir.
Takip Yazılımı Yasal mı?
İzinsiz olarak bir başkasının cihazına takip yazılımı yüklemek yasa dışıdır. Takip yazılımı, özellikle aile içi istismarcılar ve sapıklar gibi kötü niyetli kişiler arasındaki popülaritesi nedeniyle oldukça kötü bir üne sahiptir.
Ayrıca takip yazılımı programları ile yasal, meşru ebeveyn denetimi veya izleme uygulamaları arasındaki örtüşme konusunda da endişeler vardır. Ancak ebeveyn denetimi uygulamaları genellikle bir anlaşmanın veya ev içinde dijital güvenlikle ilgili süregelen bir diyaloğun bir parçasını oluştururken, takip yazılımları kullanıcının mahremiyetini bilgisi dışında ihlal eder.
Takip Yazılımı Nasıl Yüklenir?
Takip yazılımları ve uygulamaları ticari olarak internetten temin edilebilir ve kolayca indirilip kurulabilir. "Takipçinin" cihaza fiziksel erişime ve bir internet bağlantısına ihtiyacı vardır. Takip yazılımı daha sonra herhangi bir tanımlama etkinliği olmadan arka planda çalışır, bu nedenle kurbanlar genellikle izlendiklerinin farkında değildir. "Takipçi", kullanıcı etkinliğini bir web sitesi veya başka bir cihaz aracılığıyla izleyebilir ve genellikle etkinlik bildirimleri alır. Daha da önemlisi, takip yazılımları Android kullanıcıları için Apple cihazlarına sahip olanlara kıyasla daha büyük bir tehdit oluşturuyor. Bunun nedeni, iOS'un kapalı bir sistem olması ve olası takipçilerin önce "jailbreak" yapmak ve ardından yazılımı yüklemek için bir iPhone'a fiziksel erişime ihtiyaç duymalarıdır.
Telefonunuzun Takip Edilip Edilmediğini Nasıl Anlarsınız
Telefonlarının takip edilip edilmediğini veya bir telefondaki takip yazılımının nasıl tespit edileceğini merak edenler için, şüpheleri doğrulayabilecek herhangi bir şey olup olmadığını bilmek çok önemlidir. Takip yazılımı arka planda çalıştığından, yazılımı tespit etmek için kusursuz bir yöntem yoktur. Ancak, telefonunuzun izlenip izlenmediğini nasıl kontrol edeceğinizi bilmek isteyenler için işte birkaç tehlike işareti:
- Normalden daha hızlı tükenen bir pil.
- Cihaz kendi kendine açılır ve kapanır.
- Telefon ayarlarındaki değişiklikler.
- Şüpheli uygulamalar, özellikle de konumları veya diğer etkinlikleri izlemek için olağandışı izinlere sahip olanlar - tüm uygulamaları gözden geçirin ve olağandışı, bilinmeyen veya beklendiği gibi çalışmayan herhangi bir şey olup olmadığına bakın.
- Veri kullanımında açıklanamayan bir artış.
- Bulunduğunuz yerler veya özel konuşmalarınız ve mesajlarınızdaki ayrıntılar da dâhil olmak üzere hakkınızda olağandışı düzeyde bilgi sahibi olduğunu gösteren biri.
- TinyCheck
Takip Yazılımları Hakkında Ne Yapmalı?
Cihazlarında takip yazılımının varlığını doğrulayan kullanıcılar, içgüdüsel olarak bunu hemen kaldırmaya karar verebilirler. Ancak, dikkatli olmak önemlidir. Yazılımın amacı kullanıcı etkinliğini izlemek olduğundan, takipçi kötü amaçlı yazılım taramalarının yapılıp yapılmadığını ve virüslü uygulamanın kaldırılıp kaldırılmadığını görebilir. Aile içi istismar gibi bazı durumlarda bu durum cihazın kullanıcısını daha da tehlikeye atabilir.
Bununla mücadeleye yardımcı olmak için, Kaspersky'nin gizlilik uyarısı 2022'de kullanıcıları yalnızca cihazlarında takip yazılımı olduğu konusunda bilgilendirmekle kalmayıp, aynı zamanda yazılım kaldırılırsa yazılımı yükleyen kişinin bundan haberdar olacağı konusunda uyarmak üzere genişletildi. Kaspersky Kıdemli Dış İlişkiler Müdürü Christina Jankowski, "Bunun arkasındaki neden basit: yazılım silinirse, takip yazılımının yüklendiğine dair kanıtlar da silinir ve fail bir cihaz üzerindeki kontrolünü kaybederse durum daha da kötüleşebilir" diyor.
Buna ek olarak, takip yazılımının kaldırılması, kovuşturma gerektiren durumlarda önemli kanıtları ortadan kaldırabilir. Böyle bir durumda, önce yetkililere gitmek ve orijinal cihazdaki takip yazılımı çözülene kadar iletişim için farklı bir cihaz kullanmak en iyisi olabilir.
Telefonunuza takip yazılımı yüklendiğinden şüpheleniyorsanız yapabileceğiniz birkaç işlem aşağıda verilmiştir:
- İzlenmeyen başka bir telefon veya cihaz kullanın, mümkünse ele geçirilen cihazı değiştirin.
- Şüpheli uygulamalar, olağandışı faaliyetler veya garip ayarlar gibi yazılımın varlığına işaret eden her şeyi belgeleyin.
- Aile içi istismar gibi durumlarda, mağdurlara destek sağlayan STK'lardan yardım isteyin.
- Telefonun "rootlanmış" (Android için) veya "jailbreak yapılmış" (iOS için) olup olmadığını kontrol edin.
- Tavsiye veya yardım için bir destek kuruluşuna ulaşın. Coalition Against Stalkerware web sitesi yerel bir destek kuruluşu bulmanıza yardımcı olabilir.
Android Telefonlardan ve Diğer Cihazlardan Takip Yazılımları Nasıl Kaldırılır?
Herhangi bir takip yazılımını güvenli bir şekilde kaldırabileceğini düşünen kullanıcılar için, bu konuda izlenecek birkaç yol vardır:
- Cihazı taramak ve PUA (Potansiyel Olarak İstenmeyen Uygulama) programları da dâhil olmak üzere tüm tehditleri kaldırmak için bir kötü amaçlı yazılım tarayıcısı kullanın
- Tanımadığınız veya kendiniz yüklemediğiniz tüm uygulamaları kaldırın.
- Cihazın işletim sisteminin güncel olduğundan emin olun.
- Tüm takip yazılımlarıyla birlikte tüm cihaz hafızasını silmek için fabrika ayarlarına sıfırlayın.
Takip Yazılımları Nasıl Önlenir?
Kaspersky, 2019'da cihazlarında takip yazılımı tespit edildiğinde kullanıcıları bilgilendiren bir sisteme öncülük etti. 2022'de Gizlilik Uyarısı, kullanıcılara yazılımın kaldırılmasının saldırganı uyaracağını ve kovuşturma için yararlı olabilecek kanıtları silebileceğini hatırlatacak şekilde geliştirildi. Takip yazılımı gerçek ve güncel bir tehdittir ve insanların telefonunuzu takip etmesi her zaman mümkün olsa da, bundan kaçınmanın yolları vardır. Cihazları korumak için işte birkaç ipucu:
- Telefonunuzu korumak için güçlü bir parola kullanın ve bunu asla başkalarıyla paylaşmayın; mümkünse biyometrik kimlik doğrulamayı etkinleştirin.
- Telefonunuzdaki tüm hesaplar için farklı parolalar kullanmak (parola yöneticisi yardımcı olabilir) ve bunları düzenli olarak değiştirmek gibi parola hijyeni uygulamalarını hayata geçirin.
- Tüm hesaplarda iki faktörlü kimlik doğrulama ayarlayın.
- Yalnızca Apple'ın App Store'u gibi güvenilir kaynaklardan resmi uygulamaları indirin.
- Tüm cihazlarda Kaspersky for Android gibi bir güvenlik çözümü kullanarak tehditlere karşı tetikte olun.
- Gözetimsiz cihazları başıboş bırakmayın ve cihazı kullanmak isteyen kişilere karşı dikkatli olun; fiziksel erişim, takip yazılımı yüklemek için bir fırsat sağlayabilir.
- Güvenilir bir kaynaktan gelmediği sürece beklenmedik bir şekilde hediye edilen cihazlara karşı dikkatli olun.
- Cihazlarda güvenlik özelliklerini etkinleştirin; örneğin Android cihazlarda kullanıcılar "bilinmeyen kaynaklardan" yüklemeleri engelleyebilir.
- Cihazlardaki tüm işletim sistemlerinin ve uygulamaların güncel olduğundan emin olun.
- Rooting (Android için) veya jailbreak (iPhone'lar için) yapmaktan kaçının. Bu işlemlerle işletim sistemlerindeki sınırlamaların kaldırılması mümkün olsa da, bu tür işlemler cihazların doğal güvenlik özelliklerini tehlikeye atabilir.
Takip Yazılımları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Takip Yazılımı Nedir?
Takip yazılımı, telefonlara veya diğer cihazlara fiziksel olarak yüklenebilen ve üçüncü bir tarafın sahibinin bilgisi olmadan telefonun konumunu ve etkinliğini izlemesine olanak tanıyan belirli bir yazılım veya uygulama türüdür. Takipçi, arama ve tarayıcı geçmişi, metin mesajları ve fotoğraflar da dâhil olmak üzere ele geçirilen telefonun neredeyse tüm etkinliklerini izleyebilir. Bu programlar telefonun arka planında çalıştığından, takip yazılımlarının çoğu kurbanı cihazlarının ele geçirildiğinin farkına varmaz.
Telefonunuzun İzlenip İzlenmediğini Nasıl Kontrol Edebilirsiniz?
Takip yazılımının bir cihaza yüklendiğine dair kesin işaretler olmasa da, dikkat edilmesi gereken birkaç şey vardır. Telefonun pili çok hızlı tükeniyorsa, beklenmedik şekilde açılıp kapanıyorsa, kullanıcının isteyerek indirmediği uygulamalara dair kanıtlar varsa, açıklanamayan bir şekilde çok fazla veri tüketiliyorsa veya cihaz ayarları değiştirilmişse (örneğin bilinmeyen kaynaklardan uygulama yüklenmesine izin verme seçeneğinin etkinleştirilmesi gibi), cihazda bir takip yazılımı olabilir.
Takip Yazılımı Nasıl Kaldırabilirim?
Telefonlarına takip yazılımı yüklendiğinden şüphelenen kullanıcılar öncelikle güvenliklerini düşünmelidir. Bunun nedeni, bu tür programların, kaldırılmaya çalışılması halinde takipçiyi uyarabilecek olmasıdır. Mümkünse gizliliği ihlal edilmemiş bir cihaz kullanın, takip yazılımının varlığına işaret eden her türlü etkinliği belgeleyin ve gerekirse polisle iletişime geçin. Bunu yapmak güvenli ise, yazılımı kaldırmak mümkündür. Bu, bir kötü amaçlı yazılım tarayıcısı ile, olağandışı uygulamaları kaldırarak, telefonun işletim sistemini güncelleyerek veya fabrika ayarlarına sıfırlayarak yapılabilir.
Kaspersky Endpoint Security, 2021’de kurumsal uç nokta güvenlik ürünü olarak en iyi performans, koruma ve kullanılabilirlik alanında üç AV-TEST ödülü aldı. Kaspersky Endpoint Security, tüm testlerde işletmeler için olağanüstü performans, koruma ve kullanılabilirlik ortaya koydu.
İlgili Makaleler ve Bağlantılar:
Farklı Kötü Amaçlı Yazılım Türleri Nelerdir
Bir PC veya Mac'ten Kötü Amaçlı Yazılım Kaldırma
İlgili Ürünler ve Hizmetler:
