Kötü niyetli siber takip (cyber stalk), dünyanın en hızlı artış gösteren suçlarından biridir. İnsanların hayatını mahvedebilecek kadar ciddi bir suçtur ve internet, bir kurbanı hedeflemek ve korkutmak için kullanılır.
Teknoloji hayatımızı değiştirdi. Farklı kıtalardaki arkadaşlarımızla kolayca iletişim kurabiliyor, göz alıcı tatil yerlerinin fotoğraflarını paylaşabiliyor ve hayatımızı faydalı uygulamalarla yönetebiliyoruz. Ancak ne yazık ki, bunların hepsi bir dezavantajla birlikte geliyor ve bazı insanlar başkalarını taciz etmek ve gözdağı vermek için teknolojiyi kullanıyor.
Kötü niyetli siber takip nedir?
Kötü niyetli siber takibin tanımı oldukça basittir: “seçilen bir kurbanı taciz etmek ve korkutmak için internet veya başka elektronik araçlar kullanma”.
Yaygın özelliklerinden biri, başkasının konumunu ve hem çevrimiçi hem de gerçek dünyadaki etkinliklerini izleme olarak tanımlanan klasik “takip etme” (stalking) davranışıdır. Kötü niyetli siber takipçilerin kurbanlarının arabalarına GPS cihazı yerleştirdikleri, telefonlarında coğrafi konum bulucu casus yazılımlar kullandıkları ve kurbanlarının bulunduğu yeri takıntılı olarak sosyal medya üzerinden takip ettikleri bilinmektedir.
Kötü niyetli siber takip, kurbanları korkutma veya hayatlarını çekilmez hale getirme amaçlı başka davranışlar da içerebilir. Örneğin kötü niyetli siber takipçiler kurbanlarını sosyal medyada hedefleyebilir, provoke etmeye çalışır ve tehdit mesajları gönderebilir; arkadaşları ve hatta işverenleri de dahil olmak üzere kurbanın çevresiyle iletişim kurmak için e-postaları ele geçirebilirler. Kötü niyetli sosyal medya takibi, sahte fotoğraflar veya tehdit içerikli özel mesajlar göndermeyi içerebilir. Kötü niyetli siber takipçiler çoğu zaman, kurbana zarar verecek söylentiler yayar ve yalan suçlamalarda bulunur, hatta intikam pornoları oluşturup yayınlar. Ayrıca kimlik hırsızlığı yapabilir ve kurbanları hakkında sahte sosyal medya profilleri veya bloglar oluşturabilirler.
Artık kötü niyetli siber takibin ne olduğunu biliyoruz. Peki bunun kurbanları kim? Yanıtı duyunca şaşırabilirsiniz. Kötü niyetli siber takibin çoğu kurbanı kadın olsa da yüzde 20 ila 40'ı aslında erkeklerden oluşuyor.
Kötü niyetli siber takip, birini sosyal ağda takip etmekten çok daha fazlasıdır. Kötü niyetli siber takibin belirleyici özelliği, kurbana gözdağı verme niyetidir.
Çevrimiçi dünyada kötü niyetli takiplerden nasıl kaçınabilirsiniz?
Öncelikle yapmanız gerekenlerden biri, Google'da kendinizi aramak ve potansiyel bir kötü niyetli siber takipçinin internette sizin hakkınızdaki hangi bilgileri bulabileceğini görmektir. Kendinizle ilgili bilgileri bulmanın ne kadar kolay olduğunu görünce şok olabilirsiniz. Hatta ev adresinizi, telefon numaranızı ve diğer kişisel bilgilerinizi bulun.
Bunun kötü olduğunu düşünüyorsanız birisinin, arkadaşlarınızın ve ailenizin sosyal medya hesaplarına da eriştiğinde sizinle ilgili ne kadar veri toplayabileceğini kontrol etmek isteyebilirsiniz. Örneğin hangi barda, hangi arkadaşlarınızla olduğunuzu veya bir sonraki tatile ne zaman çıkacağınızı öğrenebilirler.
Size ait olduğu iddia edilen ama başka birinin yüklediği şeyleri bile bulabilirsiniz: sahte bir blog veya telefon numaranızı ve ev adresinizi ifşa eden bir Craigslist hesabı.
Kötü niyetli siber takipçiler de işe böyle başlar: kurbanlarını Google’da araştırıp bulabilecekleri her şeyi bularak. Bu, söz konusu bilgileri elde etmeyi mümkün olduğunca zorlaştırmanız gerektiği anlamına gelir.
Kendinizi kötü niyetli siber takipçilerden korumak için ipuçları
Gizlilik ayarlarınızı yükseltin
Kendinize ait verilerle başlayın. Sosyal medya hesaplarınıza bir göz atın ve henüz yapmadıysanız güçlü gizlilik ayarlarını etkinleştirin.
- Yalnızca tanıdığınız kişilerin görebilmesi için paylaşımlarınızın ayarını “yalnızca arkadaşlar” olarak değiştirin.
- Sosyal ağların adresinizi veya telefon numaranızı herkese açık şekilde yayınlamasına izin vermeyin. (Sosyal medya için ayrı bir e-posta adresi oluşturmayı bile düşünebilirsiniz)
- Telefon numaranızı veya diğer özel bilgilerinizi bir arkadaşınızla paylaşmanız gerekiyorsa, bunu herkese açık bir paylaşımla değil, özel bir mesajla yapın.
- Sosyal medya hesaplarınız için gerçek adınızı değil, cinsiyetten bağımsız bir ekran adı veya takma ad kullanın.
- Sosyal medya profillerinde, doğum tarihiniz gibi isteğe bağlı alanları boş bırakın.
- Yalnızca gerçekten şahsen tanıdığınız kişilerin arkadaşlık isteklerini kabul edin. Sosyal ağlarınızı yalnızca arkadaşlarınızın arkadaşlarından gelen istekleri kabul edecek şekilde ayarlayın.
- Coğrafi konum ayarlarını devre dışı bırakın. Telefonunuzda GPS'i devre dışı bırakmak da isteyebilirsiniz.
Web'de sosyal medya hesaplarınızın dışında başka kişisel veriler varsa bunları kaldırmaya başlayın. Sosyal güvenlik numaranız görüntüleniyorsa Google bunu kaldırmanıza yardımcı olur. Verilerin bir kısmını kaldırmak için üçüncü taraf web sitelerine başvurmanız gerekebilir. İşletmeniz için veya web alan adınızı kaydetmek üzere bir posta adresine ihtiyacınız varsa, evinizin adresini değil, bir posta kutusu adresi veya ofis adresi (örneğin muhasebecinizin adresi gibi) kullanın.
Çevrimiçi bir randevu hizmeti kullanıyorsanız, sitede veya e-posta üzerinden tam kimliğinizi vermeyin. Telefon numaranızı yalnızca gerçekten tanıdığınız ve tekrar görmekten rahatsız olmayacağınız kişilere verin. En iyi güvenlik önerisi, adınızı ve soyadınızı çevrimiçi olarak bile vermemek, sadece ilk adınızı vermektir.
Talep her ne kadar makul görünse de kişisel bilgiler vermenizi isteyen bir telefon çağrısı veya e-posta konusunda dikkatli olun. Bir banka veya kredi kartı şirketi telefon ederse, telefonu kapatın ve size verileni değil evraklarınızdaki genel merkez veya şube telefon numarasını kullanarak doğrulamak için geri aramak üzere başka bir telefon kullanın (örneğin sabit hattınız arandıysa cep telefonunuzu kullanın). Ve asla ama asla sosyal güvenlik numaranızı vermeyin.
Bilgisayarınızı ve telefonunuzu güvenceye alın
Akıllı telefonunuz veya bilgisayarınız ele geçirildiğinde verilerinizin güvenceye alınmasının bir yararı olmaz. Çevrimiçi takip edilmeyi önlemek için çevrimiçi yaşamınızı temel olarak güvende tutmalısınız.
- Kolayca ele geçirilebilecek halka açık Wi-Fi ağlarına karşı dikkatli olun. Starbucks veya otellerde oturum açmanız gerekiyorsa, iletişiminizin gizlice takip edilmesini önlemek için bir Sanal Özel Ağ (VPN) kullanmanız idealdir. Kaspersky'nin VPN hizmeti, gittiğiniz her yerde size güvenli bir bağlantı sunabilir.
- Bir VPN, internet sağlayıcınızın hesabını izlemek için kullanılabilecek IP adresinizi ve böylece adresinizi, kredi kartı numaranızı vb. de gizler.
- Akıllı telefonunuzu nerede bıraktığınıza dikkat edin. Hiç iz bırakmadan casus yazılım yüklemek zor değildir, telefonunuzu birkaç dakika masanızda bırakmak bunun için yeterlidir.
- Telefonunuzun ve bilgisayarlarınızın şifre korumalı olduğundan emin olun. Güçlü, tahmin edilmesi zor bir şifre kullanın ve şifrelerinizi düzenli olarak değiştirin.
- Yüklenen kötü amaçlı yazılımları tespit etmek için casus yazılım önleme yazılımları kullanın. Silin veya daha iyisi verilerinizi yedekleyip casus yazılımın tamamen ortadan kaldırıldığından emin olmak için cihazınızı fabrika ayarlarına sıfırlayın. Kaspersky'nin antivirüs yazılımı, tüm cihazlarınızı güvende tutmak için hem bilgisayar hem de Android sürümleriyle sunulur.
- İşiniz bittiğinde her zaman hesaplarınızdan çıkış yapmayı unutmayın; sosyal ağ hesaplarını açık durumda bırakmayın.
- Facebook veya diğer kişi listelerinize erişmek isteyen uygulamaları yüklemeye dikkat edin. Bununla ne yapmayı planladıklarını bilemezsiniz.
Catfishing (sahte kimlikle kandırma) nedir?
Catfishing, sahte bir çevrimiçi kimlikle belirli bir kurbanı hedef alarak dolandırıcılık yapmak veya onu kandırmaktır. Catfishing yöntemine başvuranlar, kurbanlarını samimi fotoğraflar veya videolar göndermeye ikna edip ardından şantaj yapabilir veya yakın ilişki kurup aniden ortaya çıkan bir acil durum için para isteyebilirler.
Catfishing yöntemini kullananlar çok ikna edici olsalar da aldatmacalarını çeşitli yollarla tespit edebilirsiniz.
- Tüm çevrimiçi fotoğraflarının selfie veya stüdyo çekimi olması; başka arkadaşlarının, ailesinin ve makul bir geçmişinin olmaması büyük bir ipucudur.
- Çevrimiçi fotoğrafı için Google’da tersten görsel araması yapın. Söz konusu kişinin aynı fotoğrafla fakat başka isimlerle birden fazla çevrimiçi profile sahip olduğunu görmeniz olasıdır.
- Skype’tan görüntülü görüşme yapıp yapamayacağınızı sorun. Tahmin edin yanıt ne olacak? Catfishing yöntemine başvuranlar, böyle durumlarda bir bahane bulup ortadan kaybolurlar ve bir daha onlardan haber almazsınız.
Kötü niyetli bir siber takipçi tarafından takip edilmeniz durumunda ne yapmalısınız?
İnternette kötü niyetli biri tarafından takip ediliyorsanız sorunun kendinden çözüleceğini beklemeyip hemen harekete geçin.
- Sizinle iletişim kurmasını istemediğinizi kötü niyetli siber takipçiye net bir şekilde söyleyin. İletişiminizi yazılı tutun ve devam etmesi durumunda polise gideceğiniz uyarısında bulunun. Bu uyarıyı yaptıktan sonra kendisiyle bir daha muhatap olmayın.
- Ve iletişim kurmaya devam ettiği anda polise gidin. Birçok polis departmanının özel bir kötü niyetli siber takip ekibi vardır ve bir siber takibin şekli üzerinde sizinle tartışmayacaklardır. Tehdit veya taciz edildiyseniz ve korkutulduysanız, bunun nasıl gerçekleştiğine (Facebook, e-posta ya da telefonunuzdaki bir casus yazılım yoluyla) bakmaksızın durumla ilgilenirler.
- Birinin sizi casus yazılımla izlediğini düşünüyorsanız, yardım almak için kendi bilgisayarınızı veya telefonunuzu kullanmayın, bir aile üyesinin veya arkadaşınızın telefonunu ödünç alın.
- Casus yazılım veya güvenliği ihlal edilmiş hesaplara ilişkin bir işaret olup olmadığını öğrenmek için bilgisayarınızı ve telefonunuzu bir uzmana kontrol ettirin.
- Tüm şifrelerinizi değiştirin.
- Sosyal medyadan takip ediliyorsanız, kişiyi engellemek için gizlilik ayarlarınızı kullanın ve ardından kötüye kullanımı ağa bildirin. Çoğu sosyal ağın yardım ve destek sayfalarından kötü niyetli siber takibin nasıl bildirileceğini kolayca öğrenebilirsiniz.
- Kötüye kullanım içerikli veya tehdit edici e-postalar aldıysanız, muhtemelen takipçinin ISS'sini (e-posta adresinde @ işaretinden sonraki bölüm) bulabilirsiniz. abuse@domainname veya postmaster@domainname şeklindeki e-posta adresi üzerinden iletişime geçin. Çoğu ISS, kötü niyetli siber takibi ciddiyetle ele alır. Takip eden kişi Gmail kullanıyorsa https://support.google.com/mail/contact/abuse adresindeki bildirim mekanizmasını kullanabilirsiniz.
- Kötüye kullanım içerikli e-postaları ayrı bir klasöre taşımak üzere filtreleyebilir, böylece bunları okumak zorunda kalmazsınız.
- Kötü niyetli siber takipçinin sizi iş yerinde taciz edebileceğini düşünüyorsanız bunu işvereninize söyleyin.
Kendi raporlarınız, polis raporları ve ağlardan gelen e-postaları dahil olmak üzere ilgili tüm iletişimlerin kopyalarını kaydedin. Kanıtları bir USB bellekte veya harici sürücüde yedekleyin.
Kötü niyetli siber takiple ilgili kanunlar
Kötü niyetli siber takip eylemleri, ABD'de geçerli olan 1994 tarihli Kadınlara Karşı Şiddet Yasası ve Birleşik Krallık’ta yürürlükte olan 1997 tarihli Tacizden Korunma Yasası gibi tacizle ilgili genel kanunlara tabidir. Kaliforniya, 1999'da kötü niyetli siber takip eylemlerini özellikle suç olarak ele alan ilk eyalet düzeyindeki yasayı oluşturmuş ve diğer eyaletler de bunu izlemiştir.
Kötü niyetli siber takipçiliğin ciddi bir suç olarak kabul edilmesi gerçekten iyi atılmış bir adım çünkü bu eylemler insanların hayatlarını mahvedebilir, ancak sizinkini mahvetmek zorunda değildir.
İlgili bağlantılar
Online Flört Dolandırıcılığının Anatomisi - Siber Romantizm Kurbanı Olmamak İçin Yapmanız Gerekenler
