Özel tarayıcılar: Başlangıç kılavuzu

Ne yediğiniz, ne izlediğiniz, kime mesaj attığınız, kiminle birlikte olduğunuz ve nereye tatile gittiğiniz gibi bilgiler uzun zaman önce alınıp satılan bir ürüne dönüştü. Basit bir şekilde anlatmak gerekirse siz bu bilgileri tarayıcınıza ücretsiz olarak veriyorsunuz. Daha sonra ise bu bilgiler para kazanmak için hiç ilginiz olmayan şirketlere iletiliyor. Bu durum sizi rahatsız ediyorsa doğru yere geldiniz. Gizliliğinize saygı duyan bir özel tarayıcı bulmanıza yardımcı olmak için buradayız! Ancak bu alternatifleri sıralamadan önce, dünyadaki aktif internet kullanıcılarının üçte ikisi tarafından tercih edilen dünyanın en popüler tarayıcısının kötü yanlarından bahsetmemiz gerekiyor.

Chrome’un gizliliğine ilişkin sorunlar neler?

Kullanıcı verilerinin toplanması konusuyla ilgileniyorsanız muhtemelen zaten Google hakkında her şeyi biliyorsunuzdur. Bu durumda bu bölümü atlayabilirsiniz. Ancak aramıza yeni katılanlar için Chrome’un kullanıcı gizliliğine yönelik tutumunu ve bu tarayıcıdan neden kaçınılması gerektiğini kısaca anlatacağız.

Google’ın gelirinin büyük bir çoğunluğunu (2022’de %80’den fazla) reklam satışından kazanması, bu konu kapsamında oldukça önemli bir bilgi. Şirketin reklamcılık sektöründeki bu olağanüstü başarısının kaynağı ise kullanıcı verileri. Reklamcıların hedef kitlelerini diğer platformlardan çok daha kesin bir şekilde belirlemesine bu veriler olanak sağlıyor. Bunun nedeni, Google’ın verilerinizi herkesten çok daha fazla toplayabilme yetisine sahip olması ve bundan faydalanmasıdır.

Google’ın kullanıcı verisi topladığı kaynaklar oldukça çeşitlidir: Herkes tarafından kullanılan oldukça görünür ürün ile hizmetlerden (arama, YouTube, Android vb.), Google’ın analitik araçları gibi çoğu web sitesi ve uygulama tarafından kullanılan fakat göz önünde olmayan ürün ile hizmetlere kadar her şey. Elbette tüm bu süreçte Google’ın kendi tarayıcısı olan Chrome da önemli bir rol oynuyor.

Chrome kullanıyorsanız Google, çevrimiçi yaptığınız hemen hemen her işlemi görebilir. Bu konuda yapabileceğiniz hiçbir şey yoktur. İstediğiniz kadar çerezleri silin veya Gizli modda arama yapın, değişen pek bir şey olmayacaktır. Google, internet etkinliğinizle ilgili verileri toplamaya devam edecektir.

Google’ın yanı sıra yüzlerce başka şirketin de siber ortamdaki hareketlerinizi takip ettiğini unutmayın. Chrome ise bu durumu engellemek için pek bir şey yapmıyor. Ancak endişelenmeyin, verilerinizi çok daha hassas bir şekilde işleyen başka tarayıcılar da var. Bu tarayıcılar daha az veri toplar, topladıkları verileri somut bir kimlik ile katı bir şekilde ilişkilendirmez ve üçüncü tarafların veri toplamasını önleme konusunda daha proaktif davranır.

Bu yazıda, gizlilik odaklı Chrome alternatiflerini konu alacağız. Ancak hepsini listelemek çok uzun süreceğinden daha ilginç seçeneklere odaklanacağız. İşte artan karmaşıklık seviyesine göre sıralanmış bazı tarayıcılar.

En Basit Tarayıcılar: Microsoft Edge ve Apple Safari

Başka bir şey indirmeye veya kurmaya üşeniyorsanız size harika bir haberimiz var: Parmağınızı bile kıpırdatmadan Chrome’dan kurtulabilirsiniz. Windows veya macOS/iOS kullanıcılarının, cihazlarına önceden yüklenmiş tarayıcıyı kullanmaları yeterlidir. Bu tarayıcılar sırasıyla Microsoft Edge veya Apple Safari’dir.

Apple Safari

İşletim sistemleri: iOS, macOS
Temel aldığı tarayıcı: Apple tarafından geliştirildi
Sıkı gizlilik modu: Yok

Kullanıcı güvenliği ve gizliliği, uzun bir süredir Apple’ın önceliği haline geldi. Apple, beş yıl önce Safari kullanıcılarının üçüncü taraflarca izlenmesine karşı ilk defa harekete geçti. Yerel iOS ve macOS tarayıcısının en son sürümleri, varsayılan olarak sitelerdeki izleyicileri engeller ve kullanıcının IP adresini gizleyebilir. Ayrıca görüntülenen sayfalarda kaç tane izleme öğesinin engellendiği hakkında bilgi verebilir.

Özel tarayıcılar arasında Safari en iyisi olmasa da (bazı izleyicilere izin verir ve benzersiz bir parmak izine sahiptir) her şey varsayılan ayarlara göre işler. Hiçbir şeyi yapılandırmanız veya özel modu etkinleştirmeniz gerekmez. Kısacası; bir iPhone, iPad veya Mac sahibiyseniz Safari, hiç çaba harcamadan çevrimiçi gizliliği artırmanın harika bir yoludur.

Artılar:

• Varsayılan olarak iOS ve macOS’ta kuruludur.
• Kurulum gerekmez. Uygulamayı açıp kullanmaya başlayabilirsiniz.

Eksiler:

• Diğer işletim sistemleri için mevcut değildir.
• Sıkı gizlilik moduna sahip değildir.
• İzlenmeye karşı koruma seviyesi ortalamadır.

Microsoft Edge

İşletim sistemleri: Windows, Android, iOS, macOS, Linux
Temel aldığı tarayıcı: Chromium
Sıkı gizlilik modu: Var

Apple’ın tarayıcı gizliliğini artırdığını gören Microsoft, kendi tarayıcısının gizliliğini de aynı şekilde artırmak zorunda hissetti. Edge’in mevcut sürümü, web izleyicileriyle mücadele etmek için son derece etkili yerleşik araçlar kullanır ancak bu araçlar varsayılan olarak etkin değildir. Olumlu taraftan bakacak olursak daha önce de bahsettiğimiz gibi Windows kullanıcılarının herhangi bir kurulum yapmasına gerek yoktur. Tarayıcı, işletim sistemine dahildir.

Edge’in üç büyük dezavantajı var…

İlk olarak bu tarayıcı, kaçınmaya çalıştığımız tarayıcı Chrome’un temelini oluşturan açık kaynaklı Google tarayıcısı Chromium tabanlıdır. Chromium’un geçmişte Google’a veri gönderdiği ortaya çıktı (dürüst olmak gerekirse bu durum hızlı bir şekilde düzeltildi).

İkinci olarak Edge, Microsoft’un sunucularına oldukça fazla veri gönderiyor. Bu elbette iyi bir durum değil ancak en azından Microsoft’un platformlar arası izleme yetenekleri Google’ınki kadar gelişmiş değil.

Üçüncü olarak Edge, varsayılan temel modda web izleyicilerini engellemek için hiçbir şey yapmıyor. Bu izleyicileri engellemek için ayarlardan sıkı gizlilik modunu etkinleştirmeniz gerekiyor. Pek çok kullanıcı da bununla uğraşmıyor.

Artılar:

• Varsayılan olarak Windows’ta kuruludur.
• Diğer tüm işletim sistemleri için sürümleri mevcuttur.
• Sıkı gizlilik modunda izleyicilere karşı mükemmel koruma sağlar.

Eksiler:

• Temel modda izleyicileri durdurmak için herhangi bir şey yapmaz.
• Google Chromium tabanlıdır.
• Microsoft için veri toplar.

Daha Karmaşık Tarayıcılar: Mozilla Firefox ve Vivaldi

Şimdi, indirme ve kurma işlemi gereken birkaç seçeneğe göz atalım. Her ikisinin de web izleyicileriyle mücadele konusunda Windows, iOS ve macOS’taki yerel tarayıcılardan açık bir şekilde daha iyi olduğunu, bu tarayıcıların aynı zamanda oldukça basit ve kullanıcı dostu olduklarını, bu nedenle de bu tarayıcılara geçiş yapmanın nispeten daha zahmetsiz olduğunu unutmayın.

Mozilla Firefox

İşletim sistemleri: Windows, Android, iOS, macOS, Linux
Temel aldığı tarayıcı: Mozilla tarafından geliştirildi
Sıkı gizlilik modu: Var

Mozilla Firefox, baştan sona herhangi bir BT devinden bağımsız olarak (en azından doğrudan bir bağı olmadan) geliştirilen tek tarayıcıdır. Firefox, kendisine ait web arama motoruyla özellikle dikkatleri çekiyor. Mozilla’nın kazancının büyük bir kısmı; Google, Yandex ve Baidu gibi arama motorlarını tarayıcı ayarlarında varsayılan olarak belirlemesinden (tabii ki bölgeye bağlı olarak) gelir. Ancak durum yalnızca bundan ibarettir. Mozilla, kullanıcı verilerini satmaz ve Firefox’taki varsayılan arama motorunu başka bir arama motoruyla değiştirmenizi engellemeye çalışmaz.

Firefox, temel modda bile çevrimiçi izlemeye karşı mükemmel koruma sağlar. Gizlilik seviyesini en yüksek seviyeye çıkardığınızda bu sektördeki en iyi tarayıcılardan biri haline gelir. Ayrıca, normal Firefox’a ek olarak mobil işletim sistemlerine yönelik daha fazla gizlilik odaklı Firefox Focus adında bir sürümü de mevcuttur (hem Android hem de iOS’te kullanılabilir).

Artılar:

• Tüm işletim sistemleri için sürümleri mevcuttur.
• Temel modda bile izleyicilere karşı yeterli koruma sağlar.
• Sıkı gizlilik modunda izleyicilere karşı mükemmel koruma sağlar.
• Mozilla tarafından geliştirilmiştir.

Eksiler:

• Yok

Vivaldi

İşletim sistemleri: Windows, Android, macOS, Linux
Temel aldığı tarayıcı: Chromium
Sıkı gizlilik modu: Var

Vivaldi’nin geliştiricilerinin ana odak noktası gizliliktir. Bu tarayıcının arkasındaki isim, Opera’nın (yerleşik VPN’e bile sahip olan bu tarayıcı, bir zamanlar en güvenli tarayıcılardan biri olarak kabul ediliyordu) efsanevi oluşturucusu Jon Stephenson von Tetzchner’dir. Vivaldi birçok özelleştirme seçeneğine sahiptir. Ayarları neredeyse 20 sayfa uzunluğundadır.

Tarayıcı, oldukça iyi çalışan yerleşik bir reklam ve web izleyici engelleyicisine sahiptir. Vivaldi’nin başka bir ilginç özelliği de normal ve özel pencereler için farklı arama motorları ayarlamanıza izin vermesidir. Bu da, örnek verecek olursak, Bing, Google veya DuckDuckGo arasında hızla geçiş yapmanızı mümkün kılar.

Mozilla gibi Vivaldi’nin gelir kaynağı da kullanıcıların arama motorlarında yaptığı aramaların yanı sıra tarayıcının ana ekranına yerleştirilen ve çeşitli internet hizmetlerine yönlendiren bağlantılardır. Aynı zamanda Vivaldi’nin oluşturucuları; herhangi bir kullanıcı verisi toplama, profil oluşturma veya izleme faaliyetinde bulunmadıklarını açıkça ifade ediyor. Akılda tutulması gereken tek şey, Edge gibi Vivaldi’nin de Google Chromium tabanlı olmasıdır (potansiyel sorunlar için yukarıya bakın).

Artılar:

• iOS hariç tüm işletim sistemleri için sürümleri mevcuttur.
• Sıkı gizlilik modunda izleyicilere karşı mükemmel koruma sağlar.
• Çok sayıda özelleştirme olanağı mevcuttur.

Eksiler:

• Google Chromium tabanlıdır.

Kullanımı Zor Tarayıcılar: DuckDuckGo, Tor Browser, Mullvad Browser

Son olarak gizlilik konusuna çok önem veren kullanıcılar için DuckDuckGo, Tor Browser ve Mullvad Browser’dan bahsedeceğiz. Bu tarayıcılar, çok karmaşık olmamalarına rağmen izlenmeye karşı maksimum koruma sağlamak için internette gezinme hızını ve kullanım kolaylığını düşürür. Bu nedenle, verileriniz üzerinde tam kontrol sahibi olmak istiyorsanız biraz çaba sarf etmeniz gerekecektir.

DuckDuckGo

İşletim sistemleri: Windows, Android, iOS, macOS
Temel aldığı tarayıcı: Mozilla Firefox
Sıkı gizlilik modu: Varsayılan olarak maksimum gizlilik

DuckDuckGo tarayıcısı, aynı adlı özel arama motorunun arkasındaki ekip tarafından oluşturulmuştur. Yani, tahmin edebileceğiniz gibi varsayılan arama motoru seçeneği de DuckDuckGo’dur. Önemli bir ayrıntı: Bu tarayıcıda varsayılan arama motorunu değiştiremezsiniz, bu nedenle hem tarayıcıya hem de arama arayüzüne alışmanız biraz zaman alabilir.

Diğer avantajların yanı sıra DuckDuckGo, aynı zamanda YouTube platformunda kullanıcı izlemeye karşı da koruma sağlar. Tüm YouTube videolarının yerel Duck Player’da açıldığı bir tarama modu mevcuttur.

DuckDuckGo’nun geliştiricileri, arama sonuçlarındaki reklamlardan para kazandıkları gerçeğini gizlemezler ancak bunun için kullanıcıları izlemediklerini veya profil oluşturmadıklarını, yalnızca arama sorgularının içeriğini kullandıklarına dikkat çekerler: “Arabalar hakkında bir arama yaparsanız size arabalarla ilgili reklamlar gösterilir. Bu kadar basit.”

Artılar:

• Linux dışındaki tüm işletim sistemleri için sürümleri mevcuttur.
• İzlenmeye karşı mükemmel koruma sağlar.
• Kullanıma hazır maksimum gizlilik ayarları mevcuttur.
• Özel arama motoru DuckDuckGo’yu kullanır.
• YouTube videolarını kendine ait Duck Player’da oynatır.
• Tüm arama geçmişinizi hızlı bir şekilde silmenize ve gezintinize temiz bir sayfa ile başlamanıza olanak tanır.

Eksiler:

• Varsayılan arama motoru değiştirilemez; yalnızca DuckDuckGo’yu kullanabilirsiniz.
• Geçen yıl Microsoft izleme komut dosyaları tartışma konusu olmuştu (DuckDuckGo sorunu çözdü ancak insanlar bu durumu hala tam olarak unutamadı).

Tor Browser

İşletim sistemleri: Windows, Android, macOS, Linux
Temel aldığı tarayıcı: Mozilla Firefox
Sıkı gizlilik modu: Varsayılan olarak maksimum gizlilik

Tor Browser, Mozilla Firefox’un güçlendirilmiş versiyonudur. Bu tarayıcının oluşturucuları, doğrudan etkinleştirilen sıkı gizlilik moduyla tarayıcıyı çevrimiçi izlemeye karşı olabildiğince güvenli hale getirdi. Tor; izleyicileri engelleme konusunda oldukça başarılıdır, asgari düzeyde benzersiz bir parmak izine sahiptir ve varsayılan olarak DuckDuckGo arama motorunu kullanır (ayarlardan değiştirilebilir).

Ancak bu tarayıcının asıl özelliği, tüm avantajları ve dezavantajlarıyla beraber Tor Browser’daki tüm trafiğin Tor (The Onion Router) ağı üzerinden yönlendirilmesidir. En önemli avantajı, elbette maksimum anonimlik ve izlenmeye karşı koruma özelliğidir. Başlıca dezavantajı ise internette gezinme hızının düşük olmasıdır. Modern bağlantı hızlarına alışkın kullanıcılar için Tor’da gezinmek, oldukça sancılı bir süreç olacaktır. Tor Browser’ı Tor ağı olmadan çalışacak şekilde yapılandırmak mümkündür ancak daha iyi bir seçenek de mevcut. Bu seçenekten daha sonra bahsedeceğiz.

Tor Browser, tüm masaüstü işletim sistemlerine ek olarak Android’de de kullanılabilir. Ancak iOS işletim sisteminde kullanılamaz. Tor Project, iPhone kullanıcılarına, Tor dostu bir geliştirici tarafından alternatif olarak oluşturulan Onion Browser uygulamasını kullanmalarını önerir.

Artılar:

• İzlenmeye karşı mükemmel koruma sağlar.
• iOS hariç tüm işletim sistemleri için sürümleri mevcuttur.
• Kullanıma hazır maksimum gizlilik ayarları mevcuttur.
• Özel arama motoru DuckDuckGo’yu kullanır.
• Tüm arama geçmişinizi hızlı bir şekilde silmenize ve gezintinize temiz bir sayfa ile başlamanıza olanak tanır.
• Tor ağı üzerinden anonim bağlantı.

Eksiler:

• Tor ağına bağlı olarak düşük gezinme hızı.
• Tor ağının şüphe uyandıran itibarı.

Mullvad Browser

İşletim sistemleri: Windows, macOS, Linux
Temel aldığı tarayıcı: Mozilla Firefox
Sıkı gizlilik modu: Varsayılan olarak maksimum gizlilik

Mullvad Browser, Tor ağı olmadan Tor Browser’ın nasıl kullanılacağına ilişkin yukarıdaki sorunun cevabıdır. Temelde aynı tarayıcıdır. Tek farkı, The Onion Router ağı yerine Mullvad VPN aracılığıyla güvenli bir bağlantı sunmasıdır. Anonim bir VPN hizmetidir ve gizlilik doğrultusunda kullanıcıların geleneksel posta yoluyla nakit ödeme yapmasına bile olanak tanır.

Diğer tüm özellikleri aynıdır. Kurulumdan hemen sonra web izleyicilerine karşı mükemmel koruma sağlar, özel ayarlar kullanarak gizliliği ve güvenliği artırır. Buna rağmen Mullvad Browser’ın bağlantı hızı çok yüksektir. Bu nedenle Mullvad Browser ile internette gezinmek, kullanıcılara sabit telefon hattına bağlı internet hızını anımsatmaz.

Mullvad Browser kısa bir süre önce piyasaya sürüldü. Bu nedenle şu anda yalnızca masaüstü işletim sistemlerinde kullanılabiliyor. Android ve iOS sürümlerinin kullanıma sunulması için sabırla beklememiz gerekecek.

Artılar:

• İzlenmeye karşı mükemmel koruma sağlar.
• Kullanıma hazır maksimum gizlilik ayarları mevcuttur.
• Varsayılan olarak DuckDuckGo arama motorunu kullanır.
• Tüm arama geçmişinizi hızlı bir şekilde silmenize ve gezintinize temiz bir sayfa ile başlamanıza olanak tanır.

Eksiler:

• Android ve iOS için sürümü mevcut değil.

İnternette gizli gezinme: Dikkate alınması gereken başka neler var?

Son olarak, internette gezinmeyi mümkün olduğunca gizli hale getirebilmeniz için ek birkaç ipucu:

• “Kullanımı zor” bir özel tarayıcı size göre değilse aynı anda birkaç farklı tarayıcı kullanmayı deneyin. Gizlilik ve gezinme kolaylığı arasındaki dengeyi duruma göre değiştirin.
• Kullandığınız tarayıcılar arasından en özelini varsayılan olarak ayarlayın. Bu şekilde tıkladığınız herhangi bir bağlantı otomatik olarak açılacaktır. Böylece herhangi bir arama yapmaya veya diğer teknoloji harikalarına ihtiyacınız olmayacaktır.
• Çok gerekmedikçe tarayıcı uzantılarını yüklememeye çalışın. Bu uzantılar genellikle izleme amacıyla (ve başka amaçlarla) kullanılır.
• Bağlantınızı güvenli hale getirmek ve IP adresinizi gizlemek için güvenilir bir VPN kullanın.