Gizlilik
İnternette hepimizin izlendiği sır değil. Bir otomobil markasını Google ile arattıktan ya da bir kedi resmini beğendikten kısa süre sonra girdiğiniz neredeyse her sitede karşınıza araba ve evcil hayvan mağazası reklamları çıkar. Ve tabii ki Cambridge Analytica’nın dahil olduğu skandal da muhtemelen hala hafızalarda.
Kullanıcıların çevrimiçi gizlilik (ya da bunun eksikliği) hakkındaki görüşlerini almak için 21 ülkede yaklaşık 12.000 kişi ile görüştük. Sonuçlara bakılırsa bunların yarıdan fazlası (%56) kişinin kendini çevrimiçi izlenmekten tamamen korumasının mümkün olduğuna inanmıyor. Bir derece kadar haklı olabilirler, ama üçüncü şahısların kişisel verilerinize erişmesini olabildiğince kısıtlamak mümkün ve hatta gerekli. Üstelik bu çok zor bir şey değil. Çevrimiçi gizliliğinizi korumak için hangi araçlardan yararlanabileceğinizi açıklayalım.
Geçici tarayıcı dosyalarını silin
Tarayıcılar, ziyaret ettiğiniz internet sitelerine dair çeşitli bilgi kırıntılarını bilgisayarınıza kaydetmeye ayarlıdır:
- Önbellek resimlerin ve diğer Web verilerin kaydedildiği yerdir. Bu veriler bir kez kaydedildikten sonra sunucudan tekrar indirilmeleri gerekmediğinden sayfanın tepki süresi kısalır.
- Çerezler, diğer özelliklerinin yanında, internet sitelerinin aygıtınızı hatırlamasını ve tarayıcı kapandığında sizi sistemden çıkarmamasını da sağlayan küçük dosyalardır.
- Web tarama geçmişi.
Bu bilgilerin büyük bir bölümü çevrimiçi iz sürücüler tarafından görülebilir. Bunlar kullanılarak hangi siteleri ziyaret ettiğiniz bulunur ve ilgi alanlarınız tespit edilir. Bu verileri düzenli olarak silerseniz bu tür araçların çevrimiçi faaliyetinizi takip etmesi zorlaşacaktır. Bunu şu yöntemle yapabilirsiniz: Chrome, Internet Explorer, Edge, Firefox, Opera, ve Safari.
Bu arada, geçici verileri elle silmenize gerek yoktur. Birçok tarayıcıda çerezlerin otomatik silinmesini sağlayan ayarlar bulunur. Yöntemi öğrenmek için örneğin Firefox, Chrome, ve Edge yardım sayfalarına bakın.
Ama geçici verileri sildiğiniz zaman bunun yararlarından mahrum kalacağınızı da unutmayın. Çok çeşitli internet sitesinde giriş bilgilerini tekrar tekrar yazmak bazıları için sinir bozucu olabilir. Ama bu konuda size yardımcı olması için parola yönetici kullanabilirsiniz.
Eğer internet sitelerinin sizle ilgili bazı detayları (örneğin her yerde kullanılan çevrimiçi formları doldururken adınızı) hatırlamasını istiyorsanız, daha esnek bir sınır çizerek websitelerinin sadece izleme amacıyla kullanılan bir çerez türü olan üçüncü şahıs çerezlerini kullanmasını yasaklayabilirsiniz. Detaylı bilgi için Firefox, Safari, Chrome, Opera, Internet Explorer, ve Edge yardım sayfalarına bakın.
Gizli sekme kullanın
Eğer ayarlarla uğraşmak istemiyor, veya belli siteler dışında, tarayıcı geçmişinin tamamını meraklı gözlerden saklama gereği duymuyorsanız gizli modu kullanabilirsiniz. Tarayıcı bu moddayken ziyaret edilen sayfalarla ilgili bilgileri, çerezleri, parolaları ve diğer verileri saklamaz. Öte yandan, gizli sekmeler normal sekmeleri kullanmanıza engel oluşturmaz ve tarayıcının daha önce kaydetmiş olduğu şeyleri silmez.
Gizli moda geçmek için ayarlar menüsünü açın (üç nokta, üç çubuk ya da çoğu tarayıcıda bir dişli ikonu) ve Chrome’da Yeni gizli pencere, Firefox, Safari, ya da Opera’da Yeni gizli pencere, Yandex Tarayıcıda Gizli mod, ya da Edge’de Yenii Gizli pencere seçeneğine tıklayın.
Tüm çerezlerin ve tarayıcı verilerinin silinmesi durumunda olduğu gibi, gizli mod belirli websitelerine gizlice bakmanızı önlemez, IP adresinizi gizlemez ve sizi ağınıza erişimi olan insanlar için görünmez hale getirmez.
Tarayıcı seçerken aklınızı kullanın
Her bir tarayıcının gizliliğe yaklaşımı farklıdır. En popüler tarayıcı olan Google Chrome, URL çubuğuna girdiğiniz şeyler de dahil olmak üzere sizle ilgili tüm verileri toplar. Bunun da ötesinde, varsayılan ayarları sayesinde çerezleri izler ve diğer kullancı profili araçlarını kullanır. Ama bilindik tarayıcıların tamamı aynı politikayı uygulamaz.
Mozilla Firefox
Örneğin, Mozilla için gizlilik çok önemlidir. Firefox tarayıcının varsayılan ayarları bilinen iz sürücüleri gizli pencerelerde engeller ve bu seçeneğin normal oturumlarda da kullanılmasına izin verir. Elbette bu sizi, hakkınızda bilgi toplamada kullanılan olası tüm yöntemlere karşı korumayacak, ama toplanan bilgi miktarını önemli oranda azaltarak sayfanın daha hızlı yüklenmesini sağlayacaktır.
Bu arada, Mozilla mobil aygıtlar için ayrı gibi gizli tarayıcı sunar: Firefox Focus. Bu sadece iz sürücüleri engellemekle kalmaz, aynı zamanda kullanıcıların ziyaret edilen sitelerde toplanan verilerin tamamını sadece Sil butonuna tıklayarak silmesini sağlar.
Safari
2018 yazından bu yana, Safari dijital parmak izlerinin toplanmasını önlüyor : sistem bilgileri, kullandığınız tarayıcılar ve eklentiler, saat dilimleri, kodlamalar ve dahası. Bu parmak izleri o derece güvenilir bir benzersizlik sağlar ki tüm geçici verileri düzenli olarak silseniz bile izinizi sürmede kolayca kullanılabilirler.
Safari anonim sistem bilgilerini websitelerine göstererek aygıtınızın diğer birçoklarına benzemesini sağlar. Tarayıcıda websitelerindeki sosyal ağ zımbırtıları ve diğer iz sürücüler aracılığıyla gözetlenmeyi engelleyen birtakım araçlar da vardır.
Tor ve diğer gizli tarayıcılar
Tor iz sürmeye karşı bilinen en güvenli tarayıcılardan biridir. Bu tarayıcı soğan yönlendirici (Onion Router) denen şeylerin oluşturduğu bütün bir ağ üzerine kurulmuş bir tür üst yapı olup IP adresinizi maskeler ve nerelerden giriş yapıldığının websiteleri tarafından belirlenmesini önler. Gönderdiğiniz her istek bu yönlendiricilerin en az üç tanesinden geçer ve veriler de sonuncuya gelene kadar şifreli kalır. Tor’un en önemli sakıncası da burada yatar çünkü bu son yönlendiricinin sahibini, isteğinizin tüm detaylarını gören kişiyi belirlemek mümkün değildir. Soğan ağının başka dezavantajları da vardır, örneğin, taramayı belirgin biçimde yavaşlatır ve bu nedenle sıradan kullanıcılara önerilmez.
Çevrimiçi izlenmeye karşı çeşitli derecelerde koruma sağlayan başka tarayıcılar da vardır, örneğin Epic Privacy Browser, SRWare Iron Browser, Brave, ve Dooble. Ancak, bunları araştırmak isterseniz, tarayıcı ne derece az bilindik ise sıkça kullandığınız websiteleri ile o derece uyumsuz olabileceğini ve daha az sayıda eklentisinin bulunabileceğini unutmayın.
Gizli bir arama motoru kullanın
Güvenilir bir tarayıcı kullansanız bile, tarama motorlarının gözü yine de üstünüzde olabilir. Google, Bing, ya da Yahoo’da yapılan aramalar bu firmaların arşivlerinde saklanacaktır. Ama aramalarınızın kaydını tutmayan alternatif arama motorları da var.
Bunların en çok bilineni istekleri ya da aygıt verilerini kaydetmeyen ve sizinle ilgili bilgileri reklam ağlarına aktarmayan DuckDuckGo‘dur. DuckDuckGo kendi endeksini tutmanın yanında yüzden fazla sistemden gelen arama sonuçlarını görüntülerken kimin neyi aradığını onlara bildirmez.
StartPage adlı arama motoru Google’ın sonuçlarını kullanır. Bu motoru geliştirenler, verilerinizi talep etmemesi için bu arama devine ücret öder. StartPage ayrıca arama sonuçlarında çıkan websitelerinin anonim açılmasına izin verir.
Bunun dışında, Swisscows ve Gibiru gibi sadece kendi algoritmalarını kullanan özel arama motorları da vardır.
Web izleyicilerini engelleyin
İzlenmekten kaçınmanın diğer bir yolu da örneğin, aynı zamanda sosyal ağların eylemlerinizi izlemesini de önleyen (bu özelliğe ayarlardan izin verilmelidir) popüler reklam engelleyici AdBlock Plus gibi özel program ve uzantılardan yararlanmaktır. Varsayılan olarak engellenmiş olan bir dizi iz sürücünün sayısı da arttırılabilir.
Disconnect, uBlock origin, Ghostery, ve uMatrix eklentileri için özel ayarlar gerekmez; bunlar iz sürücüleri ve sosyal ağların yaptığı gözetimleri anında engeller.
DuckDuckGo’yu geliştirenler de benzer biçimde iz sürücüleri engellemek için kendi eklentilerini oluşturmuştur. Bunlar ayrıca Android ve iOS mobil aygıtlar için kendi özel tarayıcılarını da sunarlar.
Firefox kullanıcıları, Facebook’un başka sitelerde sizle ilgili veri toplama becerisini körelten Facebook Container eklentisini yükleyebilir. Bu sosyal ağ, paylaşımlarınızı ve beğenilerinizi izlemeye devam edebilse de, sizi çevrimiçi gölgeniz gibi takip edemeyecektir. Bu eklentinin sadece Firefox’ta bulunduğunu belirtelim.
Bizim ürünlerimiz de izlenmeye karşı güçlü koruma sağlar. Kaspersky Internet Security, Kaspersky Total Security, ya da Kaspersky Security Cloud kullanıyorsanız, Gizli Tarama özelliğiyle meraklı websitelerinden korunabilirsiniz.
Peşinizdeki casuslardan bir VPN ile kurtulun
İzinizi davetsizce sürenlerden kaçınmanın diğer bir yolu da bir VPN bağlantısı kullanmaktır. VPN sunucusu, sizin IP adresinizin yerine her bağlantıda değişen kendi IP adreslerini koyarak websitelerinin konumunuzu izlemesini ya da (hesaplarınıza giriş yapmış olmadığınız sürece) eylemleriniz ile hesaplarınız arasında bağlantı kurmasını önler.
Ayrıca, VPN’ler iletilen verileri şifreleyerek ISP’nizin çevrimiçi faaliyetlerinizi izlemesini önler (evet, hizmet sağlayıcılar da casusluk oynar).
Ancak, bir VPN’nin sosyal ağlar, arama motorları ve çevrimiçi iz sürücüler tarafından yapılan bilgi derlemelerine karşı tam koruma sağlamayacağını aklınızdan çıkarmayın. Bu nedenle, bu yöntem yukarıda anlattığımız araçlarla beraber kullanılmalıdır.
Umut hiç bitmez
Gördüğünüz gibi, iyimser olmak için sebebiniz var. Hangi araçları kullanacağınızı bildiğiniz sürece, Google, Facebook, ve benzerlerinin her şeyi gören gözlerinden saklanmak mümkün. Kişisel verilerinizi korumak için başka neler yapabileceğinizi merak ediyorsanız, ilave gizlilik ipuçlarımıza göz atın.
İpuçları